Door: Lianne.
Taakinitiatie : (Moeite met) Starten van activiteiten
In periodes van drukte en meer vermoeidheid heb ik van die dagen, dat ik uren op de bank kan liggen scrollen. Niet omdat ik dat nou zo leuk vind, maar omdat ik dan tot niets anders kom. Dan voelt het starten van een activiteit als een steile berg die eerst beklommen moet worden, voordat ik écht kan beginnen. Ik heb dan wel zin en motivatie om wat te doen, maar het lukt me gewoonweg niet. In mijn hoofd weet ik namelijk wel wat ik wil doen en wat ik daarvoor nodig heb, maar in actie komen lukt me dan niet. Vaak heb ik niet zo door dat ik beperkt ben door mijn NAH, maar op dit soort dagen voel ik het enorm. Het maakt me dan vooral ontzettend gefrustreerd. Terwijl, als het me dan toch lukt om een (rustige) activiteit te doen, ik me fijn en voldaan voel.
Zoektocht
De afgelopen jaren merkte ik op slechtere dagen steeds meer dat starten van activiteiten me niet meer goed lukten. Ik besloot een lijst met “makkelijke” en fijne activiteiten te maken. Dat werkte wel een beetje. Toch bleven er dagen dat ik tot bijna niets kwam. Er volgde een lange stabielere periode waarin het me meestal goed lukte om zelf met dingen te starten. Dat gaf meer plezier en voldoening. Tot afgelopen december. Wéér had ik veel moeite met het starten van dingen en ik lag uren op de bank. Ik verveelde me verschrikkelijk en ik had wel zin om dingen te doen, maar dat starten… Ja die steile berg hè?! Daar kwam ik maar niet overheen. Ik vroeg me af hoe dit toch kon komen? Wat blijkt: ik heb moeite met taakinitiatie.
Taakinitiatie
Taakinitiatie is een van de executieve functies, deze worden ook wel hogere controlerende functies van het brein genoemd. Ze worden vooral geregeld door het voorste gedeelte van de hersenen, de frotaalkwab, maar ook andere delen van de hersenen zijn hierbij betrokken. Je kunt primair moeite hebben met taakinitiatie, bijvoorbeeld door hersenletsel (vooral bij letsel in de frontaalkwab, maar het kan ook elders zijn), of bij ADHD of depressie. Je kunt ook moeite hebben met taakinitiatie doordat je moeite hebt met andere hersenfuncties (secundair). Dat komt dan doordat je bijvoorbeeld moeite hebt met planning, motivatie, geheugen of omdat je het moeilijk vindt om problemen op te lossen.
Algemene tips
- Zorg goed voor jezelf. Slaap voldoende, eet gezond, beweeg voldoende, zorg voor voldoende sociale contacten, zo min mogelijk stress en beperk alcohol en cafeïne. Die riedel, je kent hem wel. Ik denk dat ik voor iedereen spreek als ik zeg dat we hier bijna iedere dag ontzettend ons best voor doen, maar ja, soms is het leven er gewoon en lukt het even niet.
- Maak een weekschema met activiteiten. Ik krijg altijd de kriebels van een ‘strak’ schema, ik vind het namelijk heel prettig als ik nog spontaan dingen kan doen. Wel heb ik een globale weekindeling. Maar misschien werkt een strak schema voor jou juist wel heel goed!
- Zorg voor een aantal vaste activiteiten in de week. Dit vind ik dan wel weer erg fijn. Op de dinsdagochtend ga ik bijvoorbeeld bijna altijd twee uurtjes naar de naailes. Dat geeft me veel plezier en ik ben lekker bezig en onder de mensen.
- Zorg voor routine. Dingen die je regelmatig doet zijn vaak makkelijker om te doen. Nieuwe dingen doen of dingen die ik al langer niet gedaan heb kosten de meeste moeite.
- Deel een activiteit/taak op in kleinere stukjes. Als een taak overzichtelijker en kleiner is, wordt het vaak makkelijker.
- Geef jezelf een beloning. Of maak een activiteit leuk om doen. Tijdens of naderhand een lekkere kop koffie drinken, een klein stukje chocola eten, je favoriete (luister)boek of muziek luisteren of iets leuks kijken.
Mijn tips
- Gun jezelf meer rust. Vooral als je moeite hebt met taakinitiatie in periodes dat er meer van je gevraagd wordt. Je hoeft niet altijd bezig te zijn.
- Doe dingen die je regelmatig doet. Deze activiteiten zijn makkelijker. Ik wandel bijvoorbeeld regelmatig, dus een wandelingetje is vaak een stuk makkelijker dan starten met iets wat ik weinig doe of nog nooit eerder gedaan heb. De was opvouwen doe ik bijvoorbeeld ook regelmatig, soms is het op zo’n dag fijn om dat dan te doen. Of tenminste een deel. Het hoeft niet af.
- Kijk of je samen met iemand iets kunt doen. Geef aan dat je behoefte hebt aan iets doen, maar dat het je zelf niet zo goed lukt. Als je ideeën hebt voor activiteiten, noem ze dan. Dan kan de ander aangeven waar hij/zij zin in heeft. Als je het fijn vindt als de ander met ideeën of opties komt, vraag daar dan om.
- Kijk of iemand je kan helpen met starten. Soms vraag ik mijn partner of hij me kan helpen met het starten van een activiteit. Dan loopt hij met me mee naar de plek waar ik de activiteit ga doen en indien nodig helpt hij met het pakken van de spullen. Daarna kan ik dan lekker bezig zijn.
- Maak een lijst van makkelijke activiteiten voor dagen dat je weinig energie hebt. Op mijn lijstje staan bijvoorbeeld een wandelingetje maken, een kopje koffie maken, een boek of tijdschrift lezen en puzzelen of lego maken.
- Als je weet dat er een slechtere dag aan komt, leg dan wat makkelijks klaar. Zoals bijvoorbeeld een puzzel, lego, haken, breien o.i.d.
- Maak een aftekenlijst van dingen die je iedere dag/week gedaan wilt hebben. Ik gebruik bijvoorbeeld een lijstje met oefeningen die ik tijdens het sporten wil doen. Sinds ik deze oefeningen afteken gaat het sporten een stuk sneller én ik kan zien hoe vaak ik gesport heb. Dit maakt mij super gemotiveerd! Op die aftekenlijst mogen trouwens ook zeker fijne/leuke dingen staan!
Tenslotte:
Je bent niet lui (of welk woord je in je hoofd gebruikt op dit soort dagen). Somberheid, angst en piekeren kunnen ook een oorzaak zijn van moeite met taakinitiatie. Als jij denkt dat dit mee kan spelen, zoek daar dan hulp voor. Mocht je hier zelf of met hulp van je omgeving niet uit komen, dan zou je hulp van een ergotherapeut in kunnen schakelen. Ook ik met al mijn tips en tricks heb dagen dat het met niet goed lukt en dan is er morgen weer een nieuwe dag.
PLATFORM NAH 