Door: Angelique Wammes.

Hoe is het om bevriend te zijn met iemand met NAH. Zie je verschil tussen vriendschappen voor het hersenletsel en erna? Blijven vrienden of kunnen ze er niet mee omgaan? 

Allemaal vragen die spelen en waar zeker niet altijd hetzelfde antwoord opgegeven zal worden. Hier mijn ervaringen met vriendschappen. 

Hoe is het om bevriend te zijn met iemand met NAH?

Dat moet je natuurlijk aan mijn vrienden vragen. Als ik eerst naar mijzelf kijk, vind ik het vaak lastig dat ik altijd degene ben die moet aangeven wat er wel en niet kan. Je bent toch altijd een soort van beperkende factor. Alleen als ik dat hardop zeg, dan krijg ik regelmatig terug dat mijn vrienden dat helemaal niet meer zo ervaren. Ga je met mij op pad weten ze dat de tijd beperkt is, dat we niet in elk restaurant of cafe terecht kunnen en dat de activiteit eerder een boswandeling zal zijn dan een rondje door de binnenstad van Amersfoort. En nee, ik kan niet 30 minuten in de auto zitten, dus dan komen ze toch naar mij. Dat maakt toch helemaal niet uit. 

Ook is het voor hun heel normaal dat afspraken altijd onder voorbehoud van de vorm van de dag zijn. Als ik afzeg voel ik me bezwaard, maar mijn vrienden vinden dat hooguit vervelend voor mij. En natuurlijk hadden ze graag de afspraak gehad, maar voor hun telt veel meer dat ze balen dat ik een slechte dag heb. Super lief toch. 

Zie ik verschil in vriendschappen van voor en na hersenletsel?

Jazeker. Bijna alles wat je meer onder de noemer goede kennis zet, is eigenlijk verloren gegaan. Mijn energie is beperkt en waar ik eerder ook energie haalde uit iemand die ik minder vaak zag en dan gewoon een leuke middag had, merk ik nu dat ik daar minder energie uit haal, want heel veel verder dan oppervlakkig kletsen kom je dan niet. Het is niet dat ik daar niet in geïnteresseerd ben, maar ik merk dat ik dan liever een paar hele goede vrienden heb waarmee ik alles deel, dan meerdere oppervlakkige vriendschappen. Andersom merk je ook dat goede kennissen vaak net iets minder begrijpen wat er speelt en zich iets minder goed kunnen inleven, waardoor het moeilijker is om afspraken te maken die NAH-geschikt zijn. 

Daarnaast heb ik ook wel een hele goede vriendin min of meer verloren. De activiteiten die wij samen ondernamen, kan ik niet meer en daarvoor zijn er helaas geen andere activiteiten voor in de plaats gekomen. Zij vind het moeilijk om met mijn beperkingen om te gaan en tegelijk kan ik niet meer geven dan dat ik doe. Ik vind dit echt ontzettend jammer en had dit heel graag anders gezien. 

Tegelijkertijd zijn er ook vriendschappen veel meer de diepte in gegaan. Dus misschien is het aantal vriendschappen omlaag gegaan, degene die er zijn, zijn super waardevol. Ik voel me nog steeds enorm geliefd en vind het dan ook super als ik eens iets terug kan doen, zoals even oppassen op de kids of avondeten koken als dat bij de ander niet lukt. Dat ik daarna dan zelf even moet bijkomen vind ik helemaal niet erg. 

Is dit verhaal anders dan zonder NAH?

Ik ben van mening dat vriendschappen komen en gaan, net in welke fase je in het leven zit. Ik vind wel dat mijn vriendschappen anders geworden zijn, zoals gezegd met veel meer diepgang. Ik weet niet of dat ook gebeurd was zonder NAH. 

Wat mij helpt in vriendschappen, maar dat geldt ook op werk, met sport etc. is dat het belangrijk is om goed aan te geven wat wel en niet lukt. Dat het ene cafe het ander niet is. Dus als de ander een activiteit wilt doen die eigenlijk niet kan, samen zoeken naar een manier dat het wel kan. Alleen jij weet wat je echt voelt en welke prikkels je wel en niet kan hebben, dus geef dat aan. Vrienden denken graag met je mee. En vergeet ook niet: voor hun is cafe A meestal net zo prima als cafe B. Want het gaat om jouw gezelschap, jullie vriendschap. Waar en hoe, ach, dat maakt toch vaak niet uit?

Hoe zien jullie dat?